In de helft van al jouw verpakte boodschappen zit palmolie. Niet-duurzame teelt van de oliepalm gaat gepaard met verwoesting van oeroude regenwouden en veengebieden. Dat betekent een fors verlies van biodiversiteit en toename van CO2. Maar niet alle palmolieproducenten maken zich daar schuldig aan.
Door Marjolein Bezemer in opdracht van het Wereld Natuur Fonds. Dit artikel is geschreven voor de rubriek Groene Bril. Het is gepubliceerd in het donateursmagazine One with nature van juni 2024.
Wat is er aan de hand?
In de helft van al jouw verpakte boodschappen zit palmolie: van pindakaas en chocolade tot tandpasta en lippenstift. Daarnaast wordt de olie gebruikt voor veevoer en biobrandstof. In de afgelopen 43 jaar is de productie van palmolie toegenomen van 4,5 miljoen ton naar 76 miljoen ton. Dat is 17 keer zoveel. Het probleem is dat grootschalige, niet-duurzame teelt van de oliepalm gepaard gaat met verwoesting van oeroude regenwouden en veengebieden en een fors verlies van biodiversiteit. Het kappen van bossen leidt niet alleen tot de destructie van leefgebieden van dieren, maar slingert ook miljoenen tonnen CO² in de atmosfeer. Niet alle palmolieproducenten maken zich daar schuldig aan.
Hoe erg is het?
De oliepalm groeit alleen in tropische gebieden waar veel plant- en diersoorten voorkomen. Op dit moment is Indonesië ‘s werelds grootste producent van palmolie. Het afgelopen jaar verdween alleen in dat land al 30.000 hectare bos voor het maken van nieuwe plantages. Voor het aanleggen van niet-duurzame palmolieplantages worden regenwouden afgebrand. Door de grootschalige ontbossing verdwijnt het leefgebied van bedreigde diersoorten zoals de orang-oetan, de dwergolifant en de Sumatraanse neushoorn. Door het verbranden van bomen en planten en door bodemerosie komt veel CO² vrij. Op veel palmolieplantages is bovendien sprake van uitbuiting en slechte werkomstandigheden.
Hoe kan het ook?
Palmolie boycotten dan maar? Dat is geen goed idee, zeggen experts. Palmolie is op zichzelf niet slecht. Het is zelfs een zeer efficiënt te winnen olie. Het geeft een hoge opbrengst per hectare: een ton palmolie verbouw je op een kwart hectare land. Voor het verbouwen van alternatieven als kokos- of zonnebloemolie zou je 4 tot 10 keer zoveel land nodig hebben. De palmen groeien erg snel, zodat er al binnen 3 à 4 jaar na aanplanting olie gewonnen kan worden. Ook zijn er miljoenen kleine boeren afhankelijk van de productie van palmolie voor hun levensonderhoud. Het grootste deel van de palmolie die naar Europa komt, is duurzaam geproduceerd. Juist díe boeren hebben onze steun nodig.
Duurzaam geproduceerde palmolie helpt tegen ontbossing. Het keurmerk ‘Roundtable on Sustainable Palm Oil’ (RSPO) zorgt ervoor dat dezelfde grond meer opbrengt en er minder nieuwe grond ontgonnen wordt, dat boeren met deze certificering een beter inkomen krijgen en minder pesticiden gebruiken. Zo beschermen we samen het regenwoud.
Wat kan je zelf doen?
Vijf tips voor ontbossingsvrij eten:
- Kies voor producten met het RSPO-keurmerk voor duurzaam geproduceerde palmolie. Zo weet je dat boeren en regenwoud beter beschermd zijn.
- Wil je meer doen tegen ontbossing? Kies dan vaker voor plantaardige voeding zoals peulvruchten en noten in plaats van vlees en zuivel. Voor het verbouwen van soja in veevoer worden ook bossen verwoest.
- Wat wij eten heeft impact op de natuur. Doe de test op hoeaardigeetjij.nl en check of jouw eetgewoontes goed zijn voor de aarde.
- Kies voor lokaal verbouwde groente en fruit. Appels uit de Betuwe en wortels van de boer uit de buurt hebben veel minder impact op het milieu en dragen niet bij aan ontbossing van regenwouden.
- Het verhaal over palmolie is genuanceerd: het is niet per definitie slecht om producten met palmolie te kiezen, als het maar duurzaam is. Praat erover met vrienden en familie als dit onderwerp je aan het hart gaat.
Tekst: Marjolein Bezemer
Foto: via Pixabay
Dit artikel verscheen in juni 2024 in het donateursmagazine One with Nature van het Wereld Natuur Fonds. Al mijn artikelen van de rubriek Groene Bril zijn hier terug te vinden.
Meer over duurzaamheid en biodiversiteit.
