Een vitale bodem helpt tegen verdroging, hitte en hoosbuien. En tuineigenaren kunnen daar zelf aan bijdragen: zo maak je van je eigen bodem een sappige spons.
Nederlandse tuinen beslaan zo’n drie miljard vierkante meter van de landoppervlakte en bestaan maar voor een derde uit planten. Maar juist die groene tuinen met gezonde grond gaan verdroging en hitte tegen, en werken als een spons voor regen.
Een ondergronds meer van miljoenen liters
Een vitale bodem is een bodem met veel organisch materiaal en bodemleven. Dat is essentieel om de droogte, hitte en hoosbuien het hoofd te bieden, legt boer Wouter van Eck uit.
Van Eck is eigenaar van Voedselbos Ketelbroek, een eetbaar bos bij Groesbeek. De voedselbosboer laat de natuur zoveel mogelijk het werk doen voor de opbouw van een gezonde bodem: hij ploegt niet, bemest niet en gebruikt geen bestrijdingsmiddelen.
Een vitale bodem werkt als een spons en kan zo verdroging tegengaan. “Elke procent organische stof in de bodem kan per hectare 170.000 liter water vasthouden”, zegt Van Eck. “Dat betekent dat er op dit moment een ondergronds meer van 3,6 miljoen liter water beschikbaar is voor ons land in tijden van extreme droogte.”
“Parken worden geel, stadsvijvers gaan stinken. Een stad wordt leefbaarder met bomen en planten en een gezonde bodem.”
Annelies Balkema
De leefbare, groene stad
Alle Nederlandse tuinen bij elkaar zijn goed voor zo’n drie miljard vierkante meter, berekenden Climate Adaptation Services (CAS) en adviesbureau Deloitte voor een onderzoek naar groene tuinen. Toch is maar 36 procent van de gemiddelde tuin begroeid met planten. Dat kan veel groener, is de conclusie van het onderzoek.
Elke tuin telt om droogte, hitte en wateroverlast in de stad op te vangen, zegt Annelies Balkema van Waterschap De Dommel. “Droogte is een groot probleem, ook in de stad”, aldus Balkema. “Je ziet dat steden door verdroging erg warm worden, parken worden geel, stadsvijvers gaan stinken. Een stad wordt leefbaarder met bomen en planten en een gezonde bodem.”
Een boom draagt bij aan schone lucht, verkoeling en biodiversiteit en een groen gebied houdt meer water vast. Een bodem vol wormen en ander bodemleven is luchtig door de gangen die de beestjes maken.
De regen kan dan makkelijk in de bodem zakken. Een grote hoeveelheid organische stof (zoals bladeren, wortels en compost) zorgen ervoor dat de bodem het water vasthoudt. Veel gemeentes zetten daarom in op vergroening en het verbeteren van de bodem om te zorgen voor een veel fijner leefklimaat in de stad.
“Huizen worden meer waard als er bomen omheen staan.”
Annelies Balkema
Volgens Balkema heeft een gemeente maar een beperkt gebied aan openbare ruimte om bomen en struiken te planten. “Tuinen vergroenen een stad. Alle kleine beetje helpen.” Ook gaan huiseigenaren er financieel op vooruit als ze werk maken van een groene tuin, zegt ze: “Huizen worden meer waard als er bomen omheen staan.”
Maak een vitale, gezonde bodem in je eigen tuin
- Haal de stenen uit je tuin en zet er planten in. Heb je een kleine tuin, of alleen een stoep? Klimplanten zijn je vriend. Voor een geveltuin heb je maar een klein randje grond nodig en een klimrek. In de tuin kun je een pergola bouwen of een klimmer tegen de schutting planten.
- Zorg ervoor dat de bodem van je tuin bedekt is met planten. Dat kan door het onkruid te laten staan. “Onkruiden zijn groene planten die licht omzetten in organische stof. Dat is heel belangrijk voor de opbouw van vitale grond. Je hebt dan geen mest meer nodig”, stelt boer Wouter van Eck.
- Hou je niet van een tuin vol zevenblad, dan kun je ook bodembedekkers planten zoals vrouwenmantel, ooievaarsbek of bosaardbei.
- Als je brandnetels of ander onkruid uit je tuin wilt verwijderen, kun je ze geplukt en wel op de bodem leggen als voeding en om de bodem vochtig te houden.
- Laat bestrijdingsmiddelen en kunstmest staan om het bodemleven te behouden. Voor eventuele extra bemesting van de bodem gebruik je het liefst compost.
- Ruim het gevallen blad van bodem en struiken niet op in de herfst. De bladeren zijn voeding voor je planten en het bodemleven. “Het winterklaar maken van je tuin is totaal niet nodig”, aldus Van Eck.
Dit artikel werd gepubliceerd op 28 april 2020 op de nieuwssite NU.nl.
Foto: James de Mers
Meer over bodemleven en klimaatadaptatie.
