We drinken in Nederland jaarlijks zo’n 150 liter koffie per persoon. Maar door klimaatverandering wordt het in Brazilië binnenkort te heet voor het kweken van koffiebonen. Gelukkig is er hoop: hoge schaduwbomen op koffieplantages kunnen zorgen voor verkoeling.
De klimaatcrisis veroorzaakt ook in Brazilië nu al hitte, droogte en extreme regenval. Daardoor worden de oogsten van koffieboeren steeds onzekerder. Wordt koffie straks een dure delicatesse?
Niet als we ons aanpassen aan klimaatverandering, stellen onderzoekers Lucas de Carvalho Gomes en Felix Bianchi van Wageningen University & Research en de universiteit van Viçosa in Brazilië. Bomen op koffieplantages bieden bescherming tegen extreem weer.
Uit het onderzoek blijkt dat de temperatuur in Zona de Mata, een belangrijk koffiegebied, in 2050 met 1,7 graden stijgt. “Als we niets doen, blijft maar 40 procent over van het onderzochte gebied om koffie te telen, de rest is te warm”, vertelt Bianchi aan NU.nl.
“Koffieplanten zijn gevoelig voor temperatuurschommelingen, maar berekeningen laten zien dat schaduwbomen 75 procent van het huidige koffiegebied kunnen veiligstellen”.
Voordelen van agroforestry voor koffie
De toepassing van bomen en struiken in de landbouw heet agroforestry. Deze vorm van landbouw bevat verschillende soorten meerjarige planten, zoals fruit- en notenbomen en fruitstruiken. De diversiteit aan soorten maakt het landbouwsysteem weerbaar tegen extreem weer, plagen en ziektes.
Koffievelden bestaan nu uit planten van één soort: een monocultuur. Door extreem weer en plagen kan gemakkelijk de hele oogst mislukken. Maar een veld met koffieplanten afgewisseld met verschillende soorten bomen, zorgt voor verkoeling en beschermt de koffieplanten tegen hevige regenval, blijkt uit het onderzoek.
“Bijkomend voordeel is dat het de biodiversiteit vergroot”, zegt Bianchi. “Meer vogels en insecten zorgen voor natuurlijke plaagbestrijding, zodat je minder bestrijdingsmiddelen hoeft te gebruiken”.
“Er zijn meer voordelen”, zegt Felipe Villela vanuit Brazilië aan de telefoon. Hij is agroforestry-expert en oprichter van ReNature Foundation. Met agroforestry houd je meer water vast op het land omdat de bodem verbetert. De planten en de bodem slaan per hectare gemiddeld drie keer zoveel CO2 op als een stuk grond met maar één gewas.
Volgens Villela kan een agroforestry-boer de oogst verdubbelen in zes tot acht jaar omdat de hoeveelheid en de kwaliteit van de koffiebonen stijgt. Daarnaast stijgt het inkomen door de verkoop van de producten die de bomen leveren, zoals bananen, mahoniehout en macademianoten. Nog een voordeel: “Agroforestry voor koffieteelt kan op grote schaal worden toegepast”.
‘Zonder innovatie redden koffieboeren het niet’
Villela ziet dat hitte en droogte (ook door ontbossing van de Amazone) nu al voor problemen zorgt in de koffieteelt. “Onze voorbeeldboerderij krijgt veel belangstelling van de koffieboeren uit de omgeving”, zegt hij.
“Als de Braziliaanse koffieboeren niet innoveren, gaan ze het niet redden. Ze zijn gemotiveerd om de omslag te maken, maar ze hebben wel financiële en technische ondersteuning nodig”. Wetenschapper Bianchi: “Als ik zie wat de klimaatvoorspellingen zijn, dan is agroforestry een goede optie. Wij komen als onderzoekers met de juiste informatie, zodat boeren een goede keuze kunnen maken”.
Daarom delen ze kennis over agroforestry met koffieboeren, zoals een lijst met geschikte boomsoorten. “Agroforestry biedt zoveel voordelen, dat de nieuwe generatie boeren nu ook een toekomst ziet in koffieteelt in harmonie met de natuur”, aldus Villela. Zo kan ons bakkie troost betaalbaar blijven.
Dit artikel werd op 23 juni 2020 gepubliceerd op de nieuwssite nu.nl.
Foto:
Meer over landbouw en klimaatverandering.
