Regionale Energie Strategie (deel 2): hoe krijgen we iedereen mee?

Om de beweging van onderaf te realiseren, speelt de Participatiecoalitie een belangrijke rol. Vijf maatschappelijke organisaties, waaronder de natuur- en milieufederaties, biedt de regio’s hulp bij het betrekken en mobiliseren van inwoners bij de Regionale Energie Strategie (RES). Samen vormen zij de Participatiecoalitie. Hanne van de Ven is vanuit de Brabantse Milieufederatie (BMF) betrokken bij de Brabantse energiestrategieën. 

De BMF levert input en adviezen aan de bestuurlijke klankbordgroepen en werkgroepen die de concept-strategieën hebben uitgewerkt. Daarnaast betrekt de BMF haar achterban, zo’n honderd natuur- en milieuorganisaties, actief bij de RES. Dat resulteerde in een manifest voor een succesvolle RES. “De RES-en zijn voor de BMF geslaagd als voldaan wordt aan ten minste drie zaken,” zegt Van de Ven. Een van die punten is dat de participatie als uitgangspunt wordt genomen in het uitvoeringsplan. Daarin moet vijftig procent lokaal eigendom duidelijk verankerd zijn.

Naast tips ook tops voor de regio’s

Er zijn volgens de BMF nog wat aandachtspunten voor de regio’s. Maar er gaat ook al veel goed, zegt Van de Ven. Zo is ze blij te zien dat alle energiestrategieën de voordelen zien van het lokaal opwekken van duurzame energie. “Bijna alle RES-en zetten in op vijftig procent lokaal eigendom”. Ook vindt ze het goed dat de regio’s de intentie hebben om participatietrajecten op te zetten en uit te breiden in de volgende, uitvoerende fase. De regio’s Noordoost-Brabant, Hart van Brabant en de Metropoolregio Eindhoven krijgen van de BMF ook een pluim voor de extra aandacht voor jongerenparticipatie.

De kracht van burgerinitiatieven

Het is volgens Van de Ven belangrijk dat beleidsmakers de kracht van burgerinitiatieven inzien. “Zulke initiatieven hebben meer in hun mars dan men denkt, maar moeten wel de kans krijgen om zich te bewijzen en te professionaliseren. Daarvoor is (financiële) ondersteuning essentieel”. Van de Ven adviseert de regio’s dan ook om in de uitvoering van de plannen de coöperatieve burgerbeweging te versterken en als gelijkwaardige partner te gaan zien voor de uitvoering van energieprojecten.

Metropoolregio Eindhoven en jongerenparticipatie

Over jongerenparticipatie en burgerinitiatieven kan Jan Peter van Irsel (18 jaar) meepraten. Hij nam deel aan een van de jongerenpanels in de Metropoolregio Eindhoven om zijn mening te geven. “Jongeren willen graag meedoen aan de energietransitie”, zegt Van Irsel. “Een aantal jongeren wordt al betrokken in Jong RES, maar het zou mooi zijn als veel meer jongeren op een laagdrempelige manier een bijdrage kunnen leveren aan de RES”. Volgens Van Irsel kunnen jongeren een belangrijke rol spelen in het creëren van draagvlak voor de energietransitie in de samenleving. Dat kan volgens hem door middel van praktische projecten. “Ik heb bijvoorbeeld samen met andere jongeren, de provincie Noord-Brabant en Brabant geeft Energie de  VerduurSamen Challenge georganiseerd om middelbare scholen te motiveren met energietransitie bezig te zijn. Aan de ene kant stimuleer je scholen om hun gebouwen te verduurzamen en aan de andere kant maken scholieren kennis met het thema en kunnen zij daar veel van leren”. 

Op dit moment verbruikt deze regio 14,25 TWh aan energie per jaar. In de RES van de Metropoolregio Eindhoven ligt de focus daarom op energiebesparing en het opwekken van 2 TWh duurzame energie. Om dat voor elkaar te krijgen, zijn veel partijen betrokken, waaronder jongeren.

In de fase na de concept-RES, werken de regio’s toe naar een concretere energiestrategie. Volgens Van Irsel kunnen regio’s in die fase jongeren structureel laten meedoen. “Niet alleen de kleine club van nu, maar alle jonge inwoners van de regio. Duurzaamheid is voor deze generatie heel belangrijk”.