“Innovatieve laadinfrastructuur in Brabant en Limburg: een schakeltje in een groter geheel”

Van overheid naar markt voor laadinfrastructuur

Wat komt eerst: een laadpaal of een elektrische auto? Voor een commercieel bedrijf was het plaatsen van laadpalen zes jaar geleden niet rendabel. Maar zonder laadpalen schaffen mensen ook geen elektrische auto’s aan. De provincie Noord-Brabant zet zich al jaren in om het gebruik van elektrische auto’s te stimuleren. Dat doet ze door in verschillende fases de laadinfrastructuur van een overheidsactiviteit te ontwikkelen tot een commercieel product. “Uiteindelijk moet de markt het helemaal overnemen”, zegt Van Gestel.

Rond 2013 werd duidelijk dat elektrisch rijden een groot thema zou worden. De verwachting was dat het aantal elektrische auto’s zou toenemen. De provincie Noord-Brabant zag de voordelen van deze ontwikkeling in een vroeg stadium. Niet alleen zorgt elektrisch rijden voor een betere luchtkwaliteit en een afname van CO2-uitstoot, maar ook economisch heeft de provincie baat bij de omslag naar elektrisch vervoer. “In Brabant zitten veel technologiebedrijven die de intelligente hightech systemen leveren aan autofabrikanten,” aldus Van Gestel.

Eerste fase: 250 laadpalen door provincie en gemeentes, uniek in Nederland

De eerste laadpalen in Nederland werden geplaatst door Stichting E-laad met alle Nederlandse netbeheerders. Maar daar werd snel een stokje voor gestoken, want de wet verbiedt dat netbeheerders commerciële activiteiten ontwikkelen. Ondertussen was de markt nog niet zover om zelfstandig laadpalen te exploiteren. De provincie Noord-Brabant had voor ogen om de commerciële markt te stimuleren laadinfrastructuur aan te leggen door eerst zelf het voortouw te nemen. In samenwerking met 35 Brabantse gemeentes werden 250 laadpalen geplaatst in de openbare ruimte. Daarmee was de provincie de eerste in Nederland die probeerde de markt voor elektrisch rijden op gang te brengen.

Tweede fase: samenwerking provincie, gemeentes en bedrijfsleven

In 2016 werd de markt rijper om zelf laadpalen te exploiteren. Samen met de provincie Limburg en namens de gemeentes gunde de provincie Noord-Brabant een aanbesteding voor 1240 laadpalen aan Vattenfall. Dit energiebedrijf werd hierbij niet gefinancierd door de overheid.

Innovatief plaatsen van laadpunten

Niet alleen de hoeveelheid laadpalen is van belang voor de ontwikkeling van elektrisch rijden, maar ook de locaties waar de palen geplaatst worden en de mate van innovatie spelen mee. Volgens projectleider laadinfrastructuur Van Gestel verandert er veel nu er 8000 laadpalen geplaatst worden. “Eerder volgenden we het concept ‘paal volgt auto”, vertelt hij. “Als je de afgelopen jaren een elektrische auto aanschafte, kon je een laadpaal aanvragen. Die werd na ongeveer 16 weken geplaatst”. Inmiddels worden de nieuwe laadpalen proactief geplaatst. Met behulp van het SparkCity model (ontwikkeld door onder andere de TU Eindhoven), doet het energiebedrijf een voorspelling waar de komende tijd veel elektrische auto’s of deelauto’s bij zullen komen. Daar komen alvast laadpalen te staan. Van Gestel: “Je kijkt dan niet alleen: waar moet één laadpaal komen, maar je zorgt voor een evenwichtige spreiding en een goede dekking door grotere aantallen tegelijk te plaatsen. Het is daarbij heel belangrijk om rekening te houden met de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk en de ruimtelijk ordening binnen gemeentes. Plaats je losse laadpalen of in clusters? Je moet verschillende beleidsvelden allemaal meewegen”.

In Nederland is dit de eerste keer dat een commerciële exploitant zelf proactief laadpalen plaatst. Vattenfall loopt daarmee een risico, want inwoners en gemeentes mogen zelf ook aangeven waar ze laadpalen geplaatst willen hebben. Niet alle oplaadpunten zullen even rendabel zijn. “De provincie Noord-Brabant beseft dondersgoed dat we de lat hoog leggen voor de markt. Daarom bieden we een compensatie voor eventuele tegenvallers na drie jaar,” stelt de projectleider.

Slim laden met groene energie

Tot nu toe is het standaard dat het energiebedrijf dat de palen neerzet, ook de elektriciteit levert. Voor Brabant is het heel belangrijk dat gebruikers vrije keuze van energieleverancier hebben. “Je moet zelf kunnen kiezen van wie je energie afneemt”, zegt Van Gestel. En dat gaat ver, want de verwachting is dat je over een tijdje zelfs energie van je eigen zonnepanelen kan ‘tanken’ in een andere gemeente. “Dit is zo nieuw, dat we met ministeries in gesprek zijn om dit te kunnen realiseren. We zorgen er in elk geval nu al voor, dat deze nieuwe techniek toepasbaar is op de nieuw te plaatsen laadpalen”.

Alle laadpalen in Brabant en Limburg leveren 100% Nederlandse windenergie. Zodra Vattenfall windparken in Brabant heeft gerealiseerd, zal er zelfs 100% lokale windenergie uit de laadpunten stromen.

En er is meer innovatiefs: 

Laden zonder laadpas

Als je nu aan een laadpaal wil laden heb je een laadpas nodig. In Nederland kan je bij alle publieke laadpalen betalen met dezelfde pas. De provincie wil nu ook dat je zonder laadpas kan betalen via een app en met een creditcard. Dat is voor mensen uit het buitenland handig en voor als je je pas bent vergeten.

Transparante prijzen

Ook belangrijk: de provincie Noord-Brabant wil de prijzen aan de palen transparanter maken. De prijs is afhankelijk van welke leverancier je hebt gekozen. Je kan binnenkort via een QR-code op een website zien wat de tarieven zijn.

Je auto als accu

Laadpalen leveren stroom voor de auto’s, maar over een tijdje moet je ook energie terug kunnen geven aan de laadpaal. Dat wordt ‘Vehicle to Grid’ (V2G) genoemd, of bi-directioneel laden: een techniek om stroom vanuit je auto terug te geven aan het net. Je elektrische auto kan dan fungeren als opslag op momenten dat er meer elektriciteit wordt opgewekt dan verbruikt, bijvoorbeeld op een heel zonnige dag. De nieuwe 8000 laadpalen zijn al voorbereid op deze ontwikkeling.

Slim laden

Laadpalen op een laadplein moeten met elkaar kunnen communiceren, zodat het elektriciteitsnet niet overbelast raakt en het voor de gebruiker goedkoper wordt om te laden. Slim laden houdt in dat pieken in stroomproductie goed benut worden en dat pieken in stroomverbruik beter verspreid worden. Van Gestel legt uit: “Stel je voor dat in een woonwijk iedereen om 17:00 uur hun elektrische auto aan de opladers hangt en alle elektronische apparatuur aanzet, dan kunnen de stoppen van de wijk doorslaan. Slim laden zorgt ervoor dat we het elektriciteitsnetwerk niet overbelasten, zonder dat gebruikers er last van hebben”. Je kan auto’s zo programmeren dat ze langzaam laden of alleen laden als er een grote hoeveelheid stroom beschikbaar is. “De provincie Noord-Brabant vindt het belangrijk om in deze fase de regie te hebben om het elektriciteitsnetwerk betrouwbaar te houden”.

Deze 8000 nieuwe laadpalen en alle innovaties vormen onderdelen van een uniek traject van de provincies Noord-Brabant en Limburg. Met deze high tech laadinfrastructuur wordt het nog aantrekkelijker voor inwoners om elektrisch te rijden.